Hợp đồng lao động là công ước dùng để thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động để đảm bảo quyền lợi, nghĩa vụ, trách nhiệm và lợi ích hợp pháp của hai bên trong quá trình làm việc. Vậy hợp đồng lao động là gì, cần lưu ý gì khi ký kết loại hợp đồng này, bài viết dưới đây sẽ được giải đáp mọi thắc mắc cho người lao động.
Hợp đồng lao động là gì?
Theo điều 13 của Bộ Luật Lao động 2019 số 45/2019/QH4 thì hợp đồng lao động (HĐLĐ) là một văn bản trong đó nêu rõ thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về công việc, tiền lương, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong quan hệ lao động.
Trường hợp hai bên có thỏa thuận bằng một văn bản khác nhưng có các nội dung thể hiện việc làm có trả công, tiền lương và quyền và nghĩa vụ của một bên đối với bên kia thì vẫn được coi là HĐLĐ.
Một điều bắt buộc đối với người sử dụng lao động là trước khi nhận người lao động vào làm việc, người sử dụng lao động phải làm thỏa thuận và giao kết hợp đồng với người lao động. Nếu như không kết giao thỏa thuận tức là người sử dụng lao động đang làm trái với pháp luật và những điều khoản được quy định trong bộ Luật lao động 2019.
Nguyên tắc đề cao trong hợp đồng giữa hai bên
Giao kết hợp đồng lao động buộc phải tuân thủ theo 2 nguyên tắc đã được ghi rõ trong luật bảo vệ tốt nhất quyền lợi cho người lao động, đó là:
- Tự nguyện, bình đẳng, hợp tác, trung thực, thiện chí.
- Tự do giao kết HĐLĐ trên tinh thần làm đúng pháp luật, thỏa ước lao động tập thể và đạo đức xã hội.
Nguyên tắc tự nguyện, thiện chí, bình đẳng và hợp tác
Nguyên tắc tự do, tự nguyện thiện chí trong giao kết hợp đồng lao động thể hiện sự tự lựa chọn công việc của mỗi cá nhân, công dân. Có nghĩa là khi giao kết hợp đồng làm động, chủ thể được tự do và chịu hoàn toàn trách nhiệm đối với những HĐLĐ mình đã ký. Nếu HĐLĐ có những điều khoản gây bất lợi cho người lao động nhưng người lao động vẫn ký tức là người lao động đã chấp nhận.
Vì vậy, mỗi khi đặt bút ký HĐLĐ, bạn phải hết sức chú ý từng điều khoản được ghi trong hợp đồng, tránh để mình bị thiệt. Các cá nhân hoàn toàn được tự do giao kết HĐLĐ mà không phụ thuộc vào ý chí hay sự sắp xếp của người khác.
Nguyên tắc bình đẳng và hợp tác thể hiện vị thế của người lao động và người sử dụng lao động lúc này là ngang bằng với nhau. Nguyên tắc này giúp bảo vệ người lao động trước người sử dụng lao động, vì người sử dụng lao động là người làm ra hợp đồng, và họ hoàn toàn có thể viết những giao ước sao cho chúng có lợi hơn cho họ, vì vậy nguyên tắc này ra đời để đảm bảo sự bình đẳng đó.
Nguyên tắc làm đúng pháp luật và thỏa ước lao động tập thể
Nguyên tắc này đảm bảo quyền và lợi ích của các bên tham gia hợp đồng, ở đây là người lao động và người sử dụng lao động. Đồng thời đảm bảo những điều khoản trong hợp đồng không ảnh hưởng đến lợi ích của những chủ thể khác trong xã hội. Hợp đồng lao động mang tính tự do và tự nguyện, nhưng tính tự do đó phải nằm trong khuôn khổ của pháp luật, không trái với pháp luật.
Thỏa ước lao động tập thể là một văn bản được ký kết sau khi đã đạt được thỏa thuận giữa người sử dụng lao động và tập thể người lao động (thông qua đại diện của họ). Thỏa ước lao động tập thể cũng được ký kết dựa theo nguyên tắc tự nguyện, công khai và bình đẳng và có giá trị pháp lý đối với tất cả các quan hệ lao động trong một tổ chức.
Các loại hợp đồng lao động mới cập nhật năm 2022
Hợp đồng lao động bao gồm 2 loại: HĐLĐ xác định thời hạn và HĐLĐ không xác định thời hạn. Mỗi một loại hợp đồng sẽ được giao kết về mức lương cũng như cá chế độ khác cho người lao động, cụ thể là:
Hợp đồng vô thời hạn
Là loại hợp đồng trong đó hai bên có xác định thời điểm bắt đầu nhưng không xác định thời điểm kết thúc của hợp đồng. Loại hợp đồng này thường được sử dụng khi người người lao động và người sử dụng lao động đã từng ký HĐLĐ xác định thời hạn 1 hoặc 2 lần.
Hợp đồng có thời hạn được xác định cụ thể
Là hợp đồng mà hai bên xác định rõ thời điểm bắt đầu và thời điểm chấm dứt hiệu lực của hợp đồng. Thời hạn chấm dứt không quá 36 tháng, hết thời gian này người lao động và người sử dụng lao động sẽ tiến hành ký lại hợp đồng mới.
Nội dung chính trong hợp đồng là gì?
Nội dung bản hợp đồng bao gồm tất cả các điều khoản mà người lao động và người sử dụng lao động đã thỏa thuận, phản ánh quyền và nghĩa vụ của các bên được quy định trong hợp đồng. Trong một hợp đồng sẽ có các nội dung chủ yếu sau:
- Tên, địa chỉ của người sử dụng lao động (tên công ty) và họ tên, chức danh của người ký kết hợp đồng lao động bên phía người sử dụng lao động.
- Họ tên, ngày tháng năm sinh, giới tính, địa chỉ cư trú, số thẻ CCCD, CMND hoặc hộ chiếu của người lao động.
- Địa điểm làm việc và tên công việc.
- Loại hợp đồng (hợp đồng xác định hay hợp đồng không xác định thời hạn).
- Mức lương và phụ cấp của công việc, hình thức trả lương, thời hạn trả lương, các khoản hoa hồng, bổ sung khác.
- Thời gian làm việc và thời gian nghỉ ngơi (quy định rõ số giờ làm việc một ngày, số ngày làm việc trong một tuần).
- Các loại bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp (được quy định rõ đóng như thế nào).
- Đào tạo nghiệp vụ và nâng cao trình độ cho người lao động có tiềm năng.
Những lưu ý cần nằm lòng khi ký hợp đồng lao động
Đối với mỗi doanh nghiệp nào cũng có những chế độ và quy định khác nhau nên người lao động cần phải chú ý những điểm sau khi thỏa thuận hợp đồng lao động.
Tìm và hiểu kỹ nhất về Luật lao động hiện hành
Hiện nay, bộ Luật lao động đang có hiệu lực của nước ta là Luật lao động 2019 được Quốc hội ban hành năm 2019. Trước khi ký kết hợp đồng, bạn phải đọc thật kỹ bộ luật này nếu không bạn sẽ không biết được những quyền và lợi ích đối với mình.
Hiện nay, có một số doanh nghiệp, tổ chức yêu cầu giữ bản chính các giấy tờ tùy thân, văn bằng chứng chỉ của người lao động hoặc yêu cầu người lao động phải thế chấp tiền hoặc tài sản mới được nhận việc. Chính vì vậy cần phải tìm hiểu pháp luật thật kỹ trước khi ký bất kỳ một giấy tờ, văn bản nào, nhất là khi kết giao hợp đồng lao động.
Cần chủ động tham khảo thông tin về Luật lao động và những thông tin liên quan đến quyền và lợi ích của người lao động thông qua các kênh, nguồn uy tín như trang của Bộ, trang tư vấn luật, báo chí… để có thể nắm bắt và cập nhật thông tin một cách kịp thời và chính xác.
Xác định rõ toàn bộ thông tin của doanh nghiệp
Chắc chắn rằng bạn không muốn ký kết hợp đồng với các công ty ma hay các công ty sắp phá sản đâu đúng không. Vì vậy, ngay khi nộp đơn xin việc vào một công ty, hoặc đến bước giao kết hợp đồng, bạn cần phải thực hiện ngay công tác xác thực thông tin doanh nghiệp để đảm bảo công ty đó là một công ty được thành lập đúng theo pháp luật, đóng thuế đầy đủ.
Những thông tin bạn cần điều tra ở một doanh nghiệp bao gồm: mã số thuế, thời gian hoạt động, lĩnh vực hoạt động, và tìm những đánh giá của mọi người trên các hội nhóm ở internet, facebook. Có được những thông tin này bạn sẽ an tâm phần nào khi tham gia bán sức lao động ở doanh nghiệp đó. Nếu có điều gì khả nghi, bạn tuyệt đối không nên thực hiện giao kết hợp đồng lao động.
Đọc kỹ tất cả những điều khoản trong hợp đồng
Bạn cần đọc kỹ tất cả những điều khoản được quy định trong hợp đồng, bao gồm cả quyền và nghĩa vụ của bản thân cũng như quyền và nghĩa vụ của bên sử dụng lao động. Cần lưu ý về tiền lương làm thêm giờ vì các doanh nghiệp thường không có phần này, nếu bạn làm thêm giờ thì vẫn tính tổng vào lương cứng như bình thường.
Cũng nên chú ý đến thời gian nghỉ lễ, trong luật có quy định người lao động có 10 ngày nghỉ lễ và 12 ngày nghỉ phép và vẫn được nhận nguyên lương, tuy nhiên nhiều công ty lại bỏ qua quy định này và ghi trong hợp đồng lao động là người lao động sẽ không được hưởng lương trong những ngày đó.
Với các chính sách, phúc lợi như thời gian thử việc, thời gian ký lại hợp đồng, thời gian trả lương, bảo hiểm xã hội, quy định về chấm dứt hợp đồng và thời gian báo trước khi nghỉ… cũng cần được đọc kỹ, nếu có bất kỳ sự bất thường nào, bạn đừng dại mà ký vội, cần phải nói chuyện lại với người soạn hợp đồng để tìm ra hướng giải quyết. Còn nếu công ty không đồng ý sửa thì cũng không nên cố chấp để ký.
Không sử dụng hợp đồng lao động bằng miệng
Theo quy định của pháp luật, hợp đồng lao động chỉ có hai loại là HĐLĐ xác định thời hạn và HĐLĐ không xác định thời hạn. Cả hai loại hợp đồng này đều được ký kết và thực hiện bằng văn bản. Vì vậy, phải kiên quyết từ chối với các loại hợp đồng mà chỉ được nói trên miệng. Bạn sẽ không được pháp luật đứng ra bảo vệ nếu như gặp bất cứ tổn thất nào liên quan đến công ty nơi bạn làm việc.
Kết luận
Như vậy, có thể thấy việc ký kết hợp đồng lao động là một bước rất quan trọng trong việc đưa người lao động và người sử dụng lao động đến một thỏa thuận chung trong công việc. Mỗi người lao động phải chuẩn bị cho mình một kiến thức thật vững vàng về pháp luật để có thể đảm bảo lợi ích của mình khi xác định quan hệ lao động với doanh nghiệp nhé.
